Türkiye sosyal politikalar alanında ciddi adımlar attı. Bir taraftan sosyal yardımlarda mükerrerliği azaltma, hak s
Türkiye sosyal politikalar alanında ciddi adımlar attı. Bir taraftan sosyal yardımlarda mükerrerliği azaltma, hak sahipliliğinde objektif kurallara bağlama ve sosyal yardımları kurumsal hale getirme gibi konularda önemli altyapı çalışmaları yapılırken diğer yandan sosyal yardımlara ihtiyacı olan, dezavantajlı kişilere ulaşma konusunda geniş bir kapsayıcılık politikası izlendi.
2002 yılında 1,3 milyar lira olan sosyal yardım miktarı 2018’de 43 milyar liraya ulaşırken 4 olan sosyal yardım programı sayısı bugün itibariyle 43’ü buldu. Sosyal yardım miktarı artarken kapsanan dezavantajlı kesimlerin sayısında da artış yaşanmıştır.
Dağıtılan sosyal yardımların yüzde 78’inin engelli, yaşlı, hasta ve bakım ihtiyacı olan yani dezavantajı olan kişilere verilmiş olması, sosyal yardımlarda kapsayıcılığa ne kadar önem verildiğinin göstergesi.
Artan sosyal yardım miktarı ve bu yardımların kapsayıcılığı sayesinde doğal olarak yoksulluk göstergelerinde ve insani gelişme endeksinde iyileşme sağlandı. Bununla birlikte Türkiye, artan sosyal yardımlar sayesinde insani gelişme açığını en fazla azaltan ülkelerden biri oldu.
Bu göstergeler, dağıtılan sosyal yardımların amacına ulaştığını açık bir şekilde ortaya koyuyor.
DEĞİŞİM VE DÖNÜŞÜM İHTİYACI
Sosyal yardımlar, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları (SYDV) üzerinden ihtiyacı olan kişilere veriliyor. Bakanlık tarafından geliştirilen ve dünyada sosyal yardımlar konusunda önde gelen bir yazılım sistemi olan Bütünleşik Sosyal Yardım Bilgi Sistemi sayesinde ise SYDV’ler üzerinden verilen yardımlarda mükerrerlik ortadan kaldırılmış oldu ve bu konuda önemli bir araç geliştirildi.
Ancak, sosyal yardımlar yalnızca SYDV’ler üzerinden de verilmiyor.
Belediyeleri, vakıfları ve dernekleri de göz önünde bulundurduğumuzda, sosyal yardım veren birçok tarafın olması hem mükerrerlik olma ihtimali hem de verilen yardımların hedef kitleye ulaşması konusundaki soru işaretleri, dağınık mevzuat ve talep bazlı sosyal yardım sisteminden arz bazlı sosyal yardım sistemine geçilmesi beklentisi gibi hususlar, mevcut sosyal yardım sisteminin yeniden düzenlemesini zorunlu hale getiriyor.
SOSYAL YARDIMLARDA YENİ VİZYON ARAYIŞI
Bu amaçla geçen hafta Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü tarafından Sosyal Yardımlarda Yeni Vizyon Çalıştayı düzenlendi. Hayata geçirilen birçok programa, yoksulluk göstergelerindeki önemli iyileşmelere ve dünyada örnek gösterilecek “Bütünleşik Sosyal Yardım Bilgi Sistemi” gibi bir yazılım altyapısına sahip olmasına rağmen Bakanlığın sosyal yardımlarda yeni vizyon arayışı içinde olması önemli.
Sosyal yardımlarda vizyon arayışı kapsamında üzerinde durulan temel hususlar ise sosyal yardım yapan kurumların kapasitelerinin geliştirilmesi için dağınık mevzuatın düzenlenmesi, alternatif finans kaynaklarının oluşturulması ve sosyal yardım ve hizmetler arasında iletişim sağlanması oldu.
Sosyal yardımlarda dönüşüm için yeni yaklaşımların ve yöntemlerin hayata geçirilmesi de diğer önemli bir konu. Bu kapsamda başta sosyal yardımlarda artan program sayısının neden olabileceği yönetimsel sorunlar nedeniyle alternatif sistemlerin tartışılması ve dağıtılan sosyal yardımların talep bazlı sistemden arz bazlı sosyal yardım sistemine geçişinin sağlanması için nelerin yapılması gerektiği üzerinde durulan başlıca hususları oluşturuyor.
Diğer önemli bir husus ise çalışabilir durumda olan sosyal yardım yararlanıcılarının istihdama katılması için neler yapılması gerektiği vebu kapsamda güçlü mekanizmaların oluşturulması gerekliliği.
Türkiye’de sosyal politikalarda Sosyal Yardım “Artı” dönemi ile başlayan değişim ve dönüşüm sürecinin yeni vizyon arayışı ile yeni bir dönem başlatacağı açık.