16 Haziran 1961 günü Devlet Demiryolları Fabrikaları ve Cer Dairelerinin yönetici ve mühendislerinden 20 kadarı Ank
16 Haziran 1961 günü Devlet Demiryolları Fabrikaları ve Cer Dairelerinin yönetici ve mühendislerinden 20 kadarı Ankara’ da bir toplantıya çağrıldılar.
Toplantıya başkanlık eden Genel Müdür Yardımcısı Emin Bozoğlu, Ulaştırma Bakanlığından alınan bir yazıyı okudu.
Yazıda “Ordunun binek ihtiyacını karşılayacak bir otomobil tipinin geliştirilmesi” görevinin TCDD İşletmesine verildiği ve bu amaçla 1.400.000.-TL ödenek ayrıldığı belirtiliyordu.
Tanınan süre 4.5 aydı.
**
Bu başarı nasıl gerçekleşti?
Başarı o tarihlerde TCDD’nin onarım amacıyla kurulmuş fakat geniş ölçüde yedek parça imal eden Ankara, Eskişehir, Sivas ve Adapazarı’ndaki fabrikaları ile önemli bir teknik potansiyeli ve yetişmiş işçisinden mühendisine kadar güçlü bir teknik kadrosunun bulunmasının sonucu idi.
Zamana karşı yapılan bu yarışta, görev alan mühendisler proje süresince hafta sonları da dahil her gün, en az 12’ şer saat çalıştılar.
Bazı geceler sökülmüş bir otomobil sedirinin üzerinde birkaç saat kestirmek suretiyle işbaşında kalmaktan kaçınmayacak ölçüde davaya gönül verdiler.
**
Çalışmalar için en uygun yerin, (bugünkü TÜLOMSAŞ) Eskişehir Demiryolu Fabrikalarında dökümhane olarak yapılıp kullanılmayan bir bina olduğu sonucuna varıldı.
Önce otomobilin ana hatları saptandı.
Ayarlı direksiyon önerisi kabul edilmedi.
İki yıl sonra Cadillac bunu bir yenilik olarak getiriyordu.
Siyah renkteki 2 numaralı Devrim’ in son kat boyası ancak 28 Ekim akşamı vurulabildi.
Pasta ve cilası Ankara’ya sevk edilirken gece trende yapıldı.
**
Buharlı lokomotiflerle çekilen trende bacadan sıçraması muhtemel kıvılcımlardan ötürü güvenlik önlemi olarak benzin depoları boşaltıldı.
Tren sabaha karşı Ankara’ ya ulaştı.
İki Devrim Otomobili Sıhhiye semtinde bulunan Ankara Demiryolu Fabrikası’na indirildi.
Manevra imkanı sağlamak için depolarına yalnızca birkaç litre benzin kondu. Asıl ikmal sabahleyin Sıhhiye’ deki Mobil Benzin İstasyonundan yapılacak, sonra da Meclis’e gidilecekti.
**
29 Ekim 1961 sabahı, Devrimler motosikletli oldukça kalabalık bir trafik ekibinden oluşan eskortun arasında yola çıktı.
Çıktı ama eskorttakilerin benzin alma işinden haberleri yoktu.
Meclis’in önüne gelindiğinde durum anlaşıldı, acele getirilen benzin 1. Arabaya kondu.
2 numaraya konacağı sırada Cemal Paşa Meclis’in önüne gelmiş ve Anıtkabir’e gitmek üzere 2 numaralı Devrim Otomobiline binmişti.
Yola çıkıldı.
Fakat 100 metre kadar sonra motor öksürerek durdu.
Cemal Paşa’nın “Ne oluyor?” sorusuna direksiyondaki Yüksek Mühendis Rıfat Serdaroğlu “Paşam, benzin bitti.” cevabını verdi.
Paşa’dan özür dilenilerek 1 numaralı Devrim’ e geçmesi rica edildi.
Buna uyan Cemal Paşa Anıtkabir’ e bu otomobil ile gitti.
İnerken ünlü “Batı kafasıyla otomobil yaptınız ama doğu kafasıyla benzin ikmalini unuttunuz ” sözlerini söyledi.
**
Ertesi gün bütün gazetelerin söz birliği etmişçesine “100 metre gidip bozuldu” başlığını attıkları 2 numaralı Devrim, aynı gün Hipodrom’daki geçit törenine katılıyor, ne bundan, ne de Cemal Paşa’nın Anıtkabir’ e bir başka Devrim otomobili ile gittiğinden söz ediliyor; yalnızca haber, yorum ve fıkralarda harcanan bunca paranın boşa gittiğinden dem vuruluyordu.
Oysa aynı yıl Tarım Bakanlığı bütçesine konmuş bulunan “At neslinin ıslahı” için 25 Milyon TL ödenek ve sonucundan kimse söz etmiyordu.
**
1961 yılında 4 adet üretilen Devrim Otomobillerinden sadece birisi günümüze ulaştı.
Eskişehir’de kurulu Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi A.Ş. TÜLOMSAŞ’ın bahçesinde, özel olarak yapılan camlı garajda muhafaza edilen Devrim Otomobili halen çalışır durumda.
Not 1; Bu yazıdaki bilgiler Tülomsaş’a ait devrim arabası.com sitesinden derlendi.
**
İlk milli ve yerli arabamızın hem acıklı hem de güldürücü trajikomik hikayesidir bu.
60 yıl sonra bu hafta Kocaeli’nin Gebze ilçesindeki Bilişim Vadisi’nde tasarımı yapılan ve görücüye çıkan kırmızı ve beyaz renkli yerli ve milli otomobilimize içerden çok güçlü bir destek geldi ve çok beğenildi.
Üretimi Bursa’da yapılacak yerli ve milli otomobilimiz memleketimize ve milletimize hayırlı olsun.