Bashir meydan okuduğu için Sudan protestoları yükseliyor

Sudan’da artan ekmek fiyatlarına karşı protesto gösterilerinden bir ay sonra, hükümet karşıtı gösteriler istifa çağrısını reddeden meydan okuyan bir Başkan Omar el Bashir’e karşı günlük mitinglere dönüştü.

Protesto organizatörleri, Perşembe günü başkent Hartum’daki cumhurbaşkanlığı sarayı ve diğer bazı şehirlerde eşzamanlı gösteri yapılması çağrısında bulundu.

Yetkililer, hükümetin ekmek fiyatını üçe katlama kararının ardından 19 Aralık’ta çıkan protestoların ilk başlamasından bu yana en az 24 kişinin öldüğünü söylüyorlar.

Haklar grubu İnsan Hakları İzleme Örgütü, çocuklar ve sağlık personeli de dahil olmak üzere 40 yaşına kadar ölüm cezası verdi.

Protestolar, 1989 yılında İslamcı destekli bir darbede iktidara geldiğinden beri uzmanların Başir’e en büyük meydan okuma teşkil ettiğini söylediği ülke çapında hükümet karşıtı gösterilere tırmandı.

Hartum’daki gösterilere katılan 28 yaşındaki Adel İbrahim, “Bu rejim devrilene kadar göstermeye başladım ve göstermeye devam edeceğim” dedi.

“Geleceğimizi ve vatanımızın geleceğini kurtarmak için protesto ediyoruz.”

Protestolar başlangıçta hükümet karşıtı bir duyarlılığa sahip olan doğudaki Atbara kentinde patlak verdi ve birkaç gün içinde diğer illere ve ardından Hartum’a yayıldı.

Port Sudan, Gadaref, Kassala ve daha önce Bashir’i destekleyen tarım bölgeleri gibi şehirler, kendisini terketme yönünde protesto gösterileri yaparken, Darfur’un batı bölgesi de 75 yaşındaki kıdemli lidere karşı mitinglere tanık oldu.

Kalabalıkları harekete geçirmek için sosyal medya ağlarını kullanan çoğu protestocu “Barış, özgürlük, adalet” sloganını attı, bazıları da 2011 Arap Baharı sloganını benimsedi – “insanlar rejimin düşüşünü istiyor”.

Tanık, göstericilerin kalabalığın, ıslık çalmak ve alkışlamak gibi olaylara maruz kaldıklarında, göz yaşartıcı gaz gaz voleybolu cesur ettiklerini belirtti.

Ünlü Sudanlı köşe yazarı Faysal Muhammed Salih, “Şimdi bir momentum var ve insanlar her gün çıkıyor” dedi.

“Yetkililer bile şaşırdı.”

Huzursuzluk hayati bir ekmek sübvansiyonundaki kesintiyle tetiklense de, Sudan geçtiğimiz yıl ciddi bir döviz kıtlığı da dahil olmak üzere artan bir ekonomik krizle karşı karşıya kaldı.

Hartum dahil şehirler arasında tekrarlanan gıda ve yakıt sıkıntısı bildirilirken, gıda ve ilaç maliyeti iki katından fazla artmıştır.

Memurlar Washington’u Sudan’ın ekonomik sıkıntıları yüzünden suçladılar.

ABD, yalnızca Ekim 2017’de kaldırılan 1997’de Hartum’a ticaret ambargosu uyguladı. Sudan’ın uluslararası ticaret ve finans işlemleri yapmalarını engelledi.

Ancak Beşir’in eleştirmenleri, hükümetinin kilit sektörleri yanlış yönettiğini ve Darfur’daki ve Güney Sudan sınırına yakın bölgelerde etnik azınlık isyanlarına karşı mücadeledeki büyük harcamalarının yıllardır ekonomik sıkıntı yaşadığını söylüyor.

“Bu rejim böyle devam ederse, yakında ülkemizi kaybedeceğiz, bu yüzden savaşmamız gerekiyor,” dedi yıllardır iş arayan İbrahim.

Kendisine Sudanlı Profesyoneller Derneği adını veren şemsiye, doktor, öğretmen ve mühendis sendikalarından oluşan bir grup bu hafta “Ayaklanma Haftası” olarak adlandırılan kampanyaya öncülük etti.

Salih, “Protestocular organizatörleri isimlerle bile tanımıyorlar, ancak yine de onlara güveniyorlar” dedi.

Korkulan Ulusal İstihbarat ve Güvenlik Servisi (NISS) liderliğindeki Sudanlı otoriteler protestocuları yıktı ve uluslararası eleştiriler çekti.

Hak grupları, protestocular, eylemciler, muhalefet liderleri ve gazeteciler dahil 1.000’den fazla kişinin tutuklandığını söylüyor.

Bashir istifa etmesi için yapılan çağrıları reddetme konusunda kararlı kaldı.

“Gösteriler hükümeti değiştirmeyecek,” dedi destekçiler “Stay, stay” diye hükmeden Pazartesi günü Darfur’da bir miting düzenledi.

Gelecek yıl yapılacak seçimlerde üçüncü kez cumhurbaşkanlığına aday olmayı planlayan Bashir, “İktidara giden tek yol var ve bu oy sandığı içinden geçiyor. Sudanlılar 2020’de onları yöneteceklerine karar verecekler” dedi. .

Sudan’da 1964 ve 1985’teki iki ayaklanma, rejimlerin birkaç gün içinde değiştiğini gördü, ancak uzmanlar bu kez protestocuların önlerinde uzun bir yol olduğunu söylüyor.

İngiltere’nin Newcastle Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olan Willow Berridge, “Şu anda, güvenlik hizmetlerinin çoğunun yanında, Bashir” dedi.

Beşir’in iktidardaki Ulusal Kongre Partisi gösterileri reddetti.

Parti sözcüsü İbrahim Al-Siddiq AFP’ye verdiği demeçte, “Bazı toplantılar var, ama onlar izole ve büyük değiller.”

Uluslararası Kriz Grubu düşünce kuruluşu Bashir’in huzursuzluğu iyi havalandırabileceğini söyledi.

“Ancak yaparsa, neredeyse kesinlikle daha fazla ekonomik gerileme, daha fazla popüler öfke, daha fazla protesto ve daha da zorlu krizlerin pahasına olacak” dedi.

Salih, göstericilerin kararlı göründüğünü söyledi.

“Ama önce yorulan kişi kaybedecek” dedi.