Türkiye'nin NATO yolculuğu bu ay 67 yıl önce, örgütün kuruluşundan sadece üç yıl sonra başladı ve bugüne kadar çeşitli iniş çıkışlarla hayatta kaldı.
Türkiye’nin NATO yolculuğu bu ay 67 yıl önce, örgütün kuruluşundan sadece üç yıl sonra başladı ve bugüne kadar çeşitli iniş çıkışlarla hayatta kaldı. İki tarafın da ittifak taahhüdünde bulunmasına ve karşılıklı yarar sağlamasına rağmen ilişki dalgalanıyor.
Çarşamba günü, NATO savunma bakanları iki günlük bir toplantı için Brüksel ‘de toplandı. Toplantıda Savunma Bakanı Hulusi Akar tarafından temsil edilen Türkiye, iki ülke arasında mevcut sorunları tartıştığı Yunan mevkidaşı Evangelos Apostolakis ile bir araya geldi.
Hem Türkiye hem de Yunanistan, 1952’de örgütün ilk genişleme hareketinin bir parçası olarak NATO üyesi oldu. Ancak, kuruluşa katılmanın bir bedeli vardı; Türkiye, önce Kore Savaşı’nda NATO üyelerinin yanında savaştı, 721 asker kaybetti, daha sonra kuruluşa katılmaya hak kazandı, önceki girişimleri başarısız oldu.
Şu anda NATO’nun 29 üyesi var ve toplu bir savunma örgütü olması gerekiyor; bölünemez güvenlik, özgürlük ve üyelerinin ortak değerlerini savunmak. Örgütün üyeliği Türkiye tarafından ülkenin ekonomik, askeri ve politik kalkınmasına olumlu katkı sağlayabilecek bir şey olarak görülüyordu.
O zamandan beri Türkiye, NATO’ya doğuyla bağlantı kurma ve Türkiye’nin boğazlarının kontrolünü sağlama konusunda hayati bir müttefik oldu.
Dışişleri Bakanlığı’nın NATO’yla ilişkiler konusunda yaptığı açıklamada, “Türkiye’nin Avrupa’da Atlantik bölgesinde güvenlik ve istikrarın korunmasındaki ve NATO’nun üyelerine ilgi duyduğu konularda siyasi-askeri istişareler için bir forum sağlama konusundaki rolüne büyük önem veriyor” dedi. “İttifak güvenliğinin bölünmezliği, müttefikler arasında dayanışma ve fikir birliği kuralının yanı sıra adil bir risk ve yük paylaşımı, NATO’nun yol gösterici ilkeleridir ve öyle kalmalıdır.”
ABD’den sonra örgüt içinde en büyük ikinci ordusuna sahip olan Türkiye, Afganistan’daki Resolute Support Mission içindeki NATO’nun çerçeve ülkelerinden biri ve Kabil bölgesinde lider ülke olarak hareket ediyor. Kabil’de bir NATO ülkesi olarak görevlerini sürdüren Türkiye, Afganistan’daki Hamid Karzai Havalimanı’nı da koruyor.
Ülke ayrıca, Ege Denizi’ndeki NATO misyonlarına kalıcı deniz yardımı sağlıyor ve Standing NATO Denizcilik Grubunun Karadeniz bölgesindeki faaliyetleri de dahil olmak üzere bölgesel girişimlere öncülük ediyor.
Türkiye ayrıca birçok NATO girişimine de ev sahipliği yapıyor. Batı İzmir’de bir NATO merkezi, güney Adana’da bir hava üssü, Diyarbakır’da bir tane daha ve İstanbul’da bir NATO Hızlı Açılabilir Kolordu var. Ayrıca, organizasyonun füze kalkanı projesinin bir parçası olarak doğu Malatya ilindeki AN / TPY-2 radarına da ev sahipliği yapıyor.
Bunların dışında, yalnızca 2018’de, Türkiye NATO’nun ortak finansmanına 101 milyon dolar katkıda bulundu.
NATO, Türkiye’yi yıllar içinde bir kereden fazla hayal kırıklığına uğrattı
Kuruluşun misyonuna en fazla katkıda bulunan ülkelerden biri olan Türkiye, NATO’dan her yönden destek bekliyor ve karşılığında aynı şekilde hareket etmeye hazır. Bununla birlikte, ülkenin NATO yolculuğu ortak görevlerle dolu olsa da, aynı zamanda hayal kırıklıkları ve iniş çıkışlarıyla doludur.
İlk hayal kırıklığı, 1964’te, Kıbrıslı Türklerin Kıbrıslı Rumların yaşadığı Kıbrıs’ta harekete geçmeye karar verdiğinde ortaya çıktı. O zamanlar ABD Başkanı Lyndon B. Johnson, Türkiye Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’ne bir mektup göndererek, adada yapılacak bir işgalde NATO’nun ülke ile yüzleşmeyeceğini söyledi.
“Johnson’ın Mektubu” olarak bilinen olay, NATO tarafından yapılan birçok izinten ilki haline geldi ve Türk toplumu üzerinde olumsuz bir izlenim bıraktı. 1974’te ABD’de ülkenin bir kez daha Kıbrıs’a müdahalesinin ardından Türkiye’ye silah satışı konusundaki bir ambargo ile hayal kırıklığı yaratan bir tutum devam etti.
Kıbrıs davası ve ABD NATO’nun süreç sırasındaki tutumu Türkiye’nin hiç bir zaman unutamadığı, NATO’nun karşıtı ve ABD’nin başlangıcını yarattı. Ülke içinde, yıllar sonra devam eden duygular.
NATO’ya karşı devam eden olumsuz duyguların ardındaki sebeplerden biri de, örgütün Türkiye’nin terörle mücadeleye karşı özellikle de PKK’ya karşı tutumu.
1990’ların sonlarında, PKK ile mücadelenin, özellikle ülkenin doğu bölgelerinde, Türkiye’nin zirvesinde olduğu zamanlarda, Almanya, Türkiye’nin sivillere karşı silah kullandığını ve mücadelesini desteklemek yerine ülkeye ambargo çıkardığını iddia etti.
Zamanla, Türkiye’nin değil teröristlerin yanına birçok NATO üyesi ülke için, özellikle ABD için bir kalıp haline geldi. ABD, PKK’nın Suriye’deki Suriye’deki Halkın Koruma Birimlerine (YPG) bağlı kuruluşunu Türkiye’nin, onlar için güvenlik tehdidi.
Ankara, ABD’nin YPG’nin baskın olduğu Suriye Demokratik Güçlerine (DAF), DAEŞ’le mücadele etmek bahanesiyle desteklenmesi nedeniyle çıldırdı. ABD, askeri eğitim sağladı ve YPG’ye kamyon yükleri silah sağladı; Ankara’nın bir terörist grup ile ortaklaşa bir başkasıyla savaşmak için ortak olmasının kabul edilmediğini göz ardı etti.
Türkiye, silahların nihayetinde ABD, Türkiye ve AB tarafından terör grubu olarak belirlenen ve Türkiye’ye karşı kullanılan PKK’ya aktarıldığını söylüyor.
Gülenci Terör Grubu (FETÖ) ile ilgili olarak NATO, Türkiye’ye bir miktar destek verdi. NATO’daki başarısız darbe girişiminin ilk yıldönümünde NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, “Müttefik ülkelerimizden herhangi birinde demokrasiyi baltalama girişiminin kabul edilemez olduğuna dair güçlü bir mesajı yineliyorum” dedi.
ABD merkezli Fetullah Gülen başkanlığındaki FETÖ, 15 Temmuz 2016’da Türk hükümetini devirmek ve iktidarı ele geçirmek istedi. Darbe girişimi sadık askeri birlikler, polis birimleri ve milyonlarca Türk vatandaşı tarafından engellendi. Başta sivil olmak üzere yaklaşık 250 kişi, darbeci askerler tarafından öldürüldü. Yine de ABD, FETÖ’nün darbe girişimindeki rolüyle ilgili kanıtlar almasına rağmen, Gülen’i Türkiye’ye iade etmedi. NATO ayrıca ülkeyi Suriye’deki iç savaşın yıkıcı doğasından desteklemekte başarısız oldu. 2012 yılında Türkiye, NATO’ya vatansever füzelerinin sınırlarını getirmelerini istedi. Bununla birlikte, füzeler bir süredir Türkiye’de olmasına rağmen, çok geçmeden NATO ülkeleri onları geri aldı ve Türkiye’yi savunmak için yalnız bıraktı.
2017’de, Türkiye için aşağılayıcı bir olay olarak, Norveç’teki ortak bir NATO askeri tatbikatı sırasında, Türkiye’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün resmi, “düşman devletler” resimlerinin arasına yerleştirildi. Bu süre zarfında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan adı altında “düşman devletler” lehine yazılar içeren sahte bir Facebook hesabı da çıkarıldı.
Türk askeri yetkilileri olayları farkettikten sonra, NATO tarafından gerekli önlemler alındı ve Türkiye’ye bir söz verildi.
Bu dalgalı ilişkiye rağmen, NATO Türkiye’nin stratejik bir müttefik olduğunu söyleyerek kuruluştaki değerini ifade etmeye devam ediyor. Stoltenberg, Brüksel’deki NATO genel merkezindeki resmi ziyareti öncesinde Anadolu Ajansı’nın yaptığı açıklamada, “Türkiye NATO için önemli, ancak NATO Türkiye için de önemli. İttifak,” hepimiz birimiz, birimiz hepimiz için “temel prensibine dayanıyor.” Türkiye 16 Nisan’da.
COMMENTS